22 Ocak 2010 Cuma

Biberiye/Kuşdili (Rosmarinus officinalis)


  Vakitsizlik ve zihin yorgunluğundan ötürü nicedir yazmayı ertelediğim konular var. Artık inşallah yavaş yavaş onlara devam etmek istiyorum. Çok uzun zaman önce Ufuk Dünyası'nın sevgili yazarı, biberiye ile ilgili bir soru sormuştu. Biberiye yağının alın bölgesine sürüldüğünde uykuyu açıp yorgunluk giderdiğini duyduğunu, doğruluk payı olup olmadığını öğrenmek istemişti. Ben de bu vesile ile biberiyeden bahsetmek istedim.

   Akdeniz havzasında ve ilkemizde yetişebilen biberiye, Labiatae (yeni ismiyle Lamiaceae) familyasına ait bir bitkidir. Labiatae familyasındaki bitkilerin genel özelliği olan "labiatae tipi salgı tüyleri" içerisinde kendine özgü uçucu yağ ve etken maddelerini taşır.~~ Bu dönem son kez farmakognozi laboratuvarına girmiş biri olarak mikroskop başında saatlerce iki büklüm olarak Labiatae tipi salgı tüyü aradığımız günleri özleyeceğim, kendisi zor bulunabilen ve bulduğunuzda çoğunlukla bulduğunuzu anlayamadığınız bir yapıdır, çok uğraştırmış, süründürmüş, bir çok arkadaşta bel tutulmasına neden olmuştur :) ~~ Labiatae familyasındaki bitkilerin çoğu bu yüzden ofisinaldir (tıbbi bitkilerdir). İsmi içerisinde "officinale, officinalis" geçen bitkiler tıbbi kullanımı olan, ilaç yapımında faydalanılabilen bitkilerdir. Salvia officinalis (adaçayı), Melissa officinalis (oğulotu) gibi..


  Bu ön bilgiler ve anıları tazeledikten sonra gelelim biberiyenin kullanılışlarına. Biberiyenin yaprakları (Folia Rosmarini) ve esansı/uçucu yağı (Oleum Rosmarini) tıbbidir ve bu özellikleriyle Türk farmakopesinde de yerini almıştır.
  Rosmarini Folium, haricen saç ve romatizma ilaçlarının bileşiminde, ayak bakım ürünlerinde, kozmetik preparatlarda kullanılan bir drogdur. Biberiye yaprakları infüzyonu* halinde baş ağrılarına karşı kullanılmaktadır.
  *İnfüzyon: Drogun üzerine kaynar su eklenip 5 dakika kısık ateşte kaynatılır. Soğuduktan sonra süzülür. İnfüzyonda bitkilerin yaprak ve dal kısımları kullanılır. Dekoksiyonda ise drog üzerine soğuk su eklenir ve ateşte 25-30 dakika tutulur, sıcakken süzülür. Dekoksiyon kök, kabuk gibi droglar kaynatılacağı zaman uygulanır. İnfüzyon ve dekoksiyon daima taze hazırlanmalıdır. Cam, çelik veya emaye kaplar tercih edilmelidir.
  Dahilen ise biberiye yapraklarının mide, barsak, safra düzenleyici; hafif kalp güçlendirici etkileri vardır. Ancak dahilen aşırı dozda nefrit yapabilir. Yapraklar çoğunlukla baharat olarak kullanılır. Uçucu yağındaki hoş koku ve lezzet baharat olarak sevilmesini sağlamıştır.
  Yapraklardan su buharı distilasyonu sonucunda %1-2 uçucu yağ elde (Oleum Rosmarini) edilir. Bu yağ içerisinde %30 ökaliptol, %20 borneol ve %5 kadar kafur bulunur. Bileşimdeki ökaliptol antiseptiktir. bazı mantar hastalıklarında dışarıdan uygulanan ilaçların bileşiminde ökaliptol kullanılır. Diş suları ve diş macunlarının, bazı mantar hastalıklarında dışarıdan uygulanan ilaçların bileşiminde de bulunur ve kurt düşürücüdür. Ancak bitkinin yetiştiği bölgeye göre içerdiği etken maddelerin oranları artıp azalabilir bu yüzden biberiye her zaman ökaliptolden gelen etkilerini tam verimle göstermeyebilir.
  İçerikteki kafur da önemli bir etken maddedir. kalp ve solunum analeptiği (hızlandırıcı), solunum yolları antiseptiği ve rubefiyan (sürüldüğü yere kanı çeken,toplayan) özellikleri vardır. Biberiye düşük miktarda kafur içerdiğinden asıl kafur kaynağı olan droglardan daha sonra bahsedelim.

   Biberiyenin çok değerli birçok etken maddeyi taşıdığını böylece görmüş faydalarını öğrenmiş olduk. Ufuk dünyası'nın sorusuna gelince; haricen -içilmeyerek, sürülerek- kullanıldığında baş ve romatizma ağrılarını gideren, kalp ve solunum hızlandırıcı ve buna bağlı olarak dikkati toparlayıcı yardımcı etkisi olan, rubefiyan özelliği ile de soruyla ilgili olarak, alna sürüldüğünde beynimizin de yer aldığı baş bölgemizde kan dolaşımını arttıracağını öğrendiğimiz biberiye pekâla yorgunluk giderici uyku açıcı olarak kullanılabilir. Bu, benim bitkinin içeriği ile ilgili okuduklarımdan bu soru üzerine yaptığım bir yorum. İnternete baktığımda bu özellik ile ilgili bir bilgi geçmemiş, bunu da belirtmek isterim.
  Ama benim en çok sevdiğim hali özellikle et yemeklerinde, omletlerde, köftelerde ve zeytinyağını tatlandırıp kokulandırmada kullanılan şekli. Genelde ilk fotoğraftaki kısa kırılmış kurutulmuş biberiyeden kullanıyorum, ikinci fotoğraftaki gibi halini de bulabilirsiniz. Ve bir gün taze olarak saksılarda yetiştirmek niyetim, siz de bulabiliyorsanız taze tüketmeye çalışın.
  Şimdi de yağlarla ilgili yazımı yazmaya başlıyorum, sırayla tüm sorulara değinmeye çalışacağım inşallah. Ancak bir konuyla ilgili yazmadan önce sağlıklı bilgi vermek için çok sayıda yerden araştırma yaptığım için, ve bu da zaman aldığı ve de benim bu sıralar zaman problemim olduğu için biraz gecikerek yazabiliyorum bu sebepten anlayışınızı bekliyorum.

***İlk fotoğraf için Rumma'ya teşekkürlerimi iletiyorum...

LinkWithin

Related Posts with Thumbnails